Wat is ACT?

Negatieve gedachten bestrijden leidt tot het versterken van negatieve gevoelens

Mensen strijden tegen negatieve gedachten en gevoelens. We willen geen onprettige gedachten en gevoelens ervaren. Onderzoek wijst uit dat juist het strijden tegen of het vermijden van je negatieve ervaringen vaak niet of zelfs averechts werkt.

ACT doet niet aan verandering van gedachten of positief denken

ACT is een nieuwe stroming binnen de psychologie die op een aantal vlakken verschilt van andere stromingen. Het belangrijkste verschil is dat ACT niet doet aan ‘positief denken’. Vaak proberen we onze problemen te bestrijden met gedachten die zeggen ‘dat het allemaal wel goed komt’, ‘dat de kindjes in Afrika het veel slechter hebben dan wij’ en ‘dat we ons gewoon niet zo moeten aanstellen’. Maar volgens ACT werkt dit helemaal niet. Je kunt wel denken dat je problemen niet bestaan, ze vermijden of verdoven, maar daarmee los je je problemen niet op.

ACT erkent leed en negativiteit waardoor ruimte ontstaat

Iemand helpt zichzelf het beste door problemen te erkennen. Dit kan door erover te praten, maar vooral door te proberen om niet direct op zoek te gaan naar oplossingen. Het denken kan niet worden gestuurd en er is helaas ook geen controle  over negatieve gevoelens. Bestrijden heeft dus kennelijk geen zin. En dus is het heel belangrijk dat problemen worden erkend. Mag je pijn hebben? Mag je dingen moeilijk vinden? Mag je vervelende gedachten hebben, zónder dat deze direct overschreeuwd moeten worden door positieve gedachten? In ACT wordt gekeken naar hoe er ruimte kan worden gemaakt voor alles wat iemand liever niet zou willen ervaren in het leven, én waar hij geen controle over heeft. Zo hou je energie over om je te richten op wat je belangrijk en waardevol vindt.

ACT neem het verstand met een korrel zout als het om controleren van emoties gaat

ACT kijkt daarom heel anders naar gedachten en emoties dan men wellicht gewend is te doen. Mensen die ACT bedrijven vinden gedachten eigenlijk maar rare dingen: Dingen die je vooral niet al te serieus moet nemen. Op basis van de relational frame theory kan worden aangetoond dat gedachten eigenlijk slechts woorden zijn in het hoofd. Door de gevoelens en emoties die we er aan koppelen lijken ze werkelijkheid en nemen we ze vaak heel serieus. Waarschijnlijk komt een ACT-therapeut, coach of begeleider met hele maffe opdrachten op de proppen. Weet dan dat al die rare oefeningen een heel duidelijk en serieus doel hebben. ACT probeert mensen uit hun hoofd te halen, door gedachten te verdraaien. Denk bijvoorbeeld eens aan de laatste keer dat je een heel zuur snoepje hebt gegeten, en hoe dat snoepje in je mond, over je tong en langs je kiezen gleed. Voel je het zuur al in je kaken? Net echt, toch? Dit is precies wat er gebeurd is met sommige woorden in jouw hoofd. Woorden als ‘paniek’, ‘dood’ en uitspraken als ‘Dat kan ik toch niet’ voelen daardoor heel echt. De oefeningen zorgen ervoor dat je ziet dat het ‘maar’ gedachten zijn.  

Afstand nemen en observeren maakt  dat je niet ´opgaat´ in je eigen denken.

Binnen het programma wordt ook gevraagd om meer open te staan voor nieuwe ervaringen, hoe raar deze op het eerste gezicht ook lijken. Het begrip ‘onbevangenheid’ is hierin erg belangrijk. Naarmate we ouder worden, krijgen we steeds meer serieuze gedachten. Hierdoor zou bijna vergeten worden dat het leven een speelplaats is waar gespeeld dient te worden. Door nieuwe, soms rare dingen uit te proberen kun je opnieuw leren spelen, zoals iemand dat als kind ook deed.

Waarden en wilde plannen

Iemand die met ACT bezig is kijkt graag naar zijn waarden, doelen en dromen. Het idee is dat we opnieuw gaan onderzoeken hoe iemand zijn leven wil leiden. En dus wordt geleerd om hardop te dromen. Een valkuil is dan dat het hoofd ‘verstandig’ gaat proberen te doen, door met argumenten te komen die beginnen met ‘ja maar…’. Bijvoorbeeld: je krijgt het idee om een wereldreis te gaan maken. Je hoofd reageert vervolgens met: ‘Ja maar, dat kan toch helemaal niet? Ik hebben twee kleine kinderen! En buiten dat is het financieel helemaal niet haalbaar’. Deze manier van reageren is heel begrijpelijk. Toch willen wordt gevraagd om dit soort wilde plannen bespreekbaar te maken. Of het allemaal haalbaar is, dat zien we dan wel weer. Het gaat erom dat iemand leert om ‘vrij te denken’ over wat hij met zijn leven wilt. Weet iemand wat hij eigenlijk zou willen doen met zijn leven, dan weet hij ook waar hij uiteindelijk het meest gelukkig van wordt. Het geeft dus niets als je dingen bedenkt die volgens het hoofd helemaal nooit haalbaar zijn. Ons hoofd roept vaak bij voorbaat dat iets toch niet kan. Maar het grappige is dat ons hoofd dat helemaal niet zeker kan weten. Wie zegt dat een wereldreis op termijn niet haalbaar is? Wie zegt dat je niet die baan kunt vinden waar je al jaren van droomt? We nemen negatieve gedachten heel snel heel erg serieus, maar is dat eigenlijk wel terecht? Het idee is hier dat ons hoofd de toekomst niet kan voorspellen. Misschien is er dus wel veel meer mogelijk dan ons hoofd denkt!

Angst en negativiteit hoort bij de mens, zoals het donker bij het licht

Last, but not least: ACT houdt niet zo van de negatieve labels die door de hulpverlening vaak op mensen worden geplakt. Volgens ACT is het hebben van angstige en negatieve gedachten en gevoelens heel normaal. Het hoort een beetje bij ons mens zijn. Misschien ben jij gevoed met het idee dat psychische problemen hebben ‘abnormaal’ is, of zelfs ‘slecht’. In dat geval nodigen we jou graag uit om dit programma verder te gaan volgen. Wie weet ontdek je dan zelf hoe vrolijk en bevrijdend ACT kan zijn.   We wensen je heel veel succes en plezier toe met ACT.

Dat je mag denken wat je denkt, voelen wat je voelt, en dat je mag doen wat je droomt!